Het na-oorlogse tijdperk en de Koude oorlog stempelden het leven in Berlijn. De Berlijnse muur deelde de stad en nam de mensen aan de oostelijke zijde de vrijheid. In Oost-Berlijn geboren en opgegroeit, werd Cliewe Juritza na vluchtpogingen en inhechtenisneming van de Bondsrepubliek vrij gekocht. Daardoor kon hij in West-Berlijn studeren en in West-Berlijn de val van de muur mee maken. Hij heb de stad van allebij de kanten van de muur leren kennen en is blij, vandaag rondleidingen door zijn geboortestad Berlijn te kunen verzorgen. Let aub op: de rondleidingen van Cliewe Juritza zijn in het Engels of Duits.

"Toen de Berlijnse Muur nog geen monument was" - Langs de voormalige "Todesstreifen" aan de Bernauer Straße

 Aan de Bernauer Straße was de deling van de stad bijzonder absurd, want de grens tussen oost en west liep pal op de stoep van de oostelijke zijde van de straat. De bewoners leefden in het oosten, maar deden ze een stap buiten hun voordeur, waren zij in het westen. U hoort verhalen over vluchtpogingen via daken en tunnels, over geslaagde vluchten en over slachtoffers. Ik laat u zien, waar precies de muur tussen de wijken Prenzlauer Berg (oost), Mitte (oost) und Wedding (west) langs liep, hoe de levensgevaarlijke strook opgebouwd was en hoe de muur in de loop der tijd steeds weer veranderd en ?verbeterd? werd. De rondleiding eindigt in de buurt van het documentatiecentrum Berlijnse Muur, waar wij gemeenschappelijk de overblijfselen van de muur van dichtbij en vanaf een uitzichttoren kunnen bekijken.

Met de M10 van muur tot muur

De M10 rijdt van S-Bahnhof Nordbahnhof in Berlijn-Mitte dwaars door Prenzlauer Berg naar Friedrichshain. De route loopt langs de gedenkplaats Berlijnse muur, u kan de sfeer van Helmholtz- en Kollwitz-wijk proeven en met het Thälmann monument, de enige nog overgebleven monumentale skulptuur uit DDR-tijden bewonderen. Op Arnswalder Platz kunnen we de enorme stier fontein bekijken. Aan de Paul-Heyse-Straße vertel ik, hoe het Friesen stadion, waar de Weltfestspiele plaats vonden, in de Volkspark Friedrichshain is verdwenen. De M10 rijdt ook langs het Frankfurter Tor, waar we de architectuur van de vroegere ?Stalinallee? kunnen beijken. Op deze straat is de opstand van 17. Juni 1953 begonnen. De lijn M10 eindigt in de buurt van de East-Side-Gallery. En als u tijd en zin heeft, kunnen we de Oberbaumbrug oversteken en naar Kreuzberg wandelen.

Van de voorkomen wereld tentoonstelling naar het Sovjet Ehrenmal

Tijdens deze wandeling vertel ik u de spannende geschiedenis van deze park. De voorkomen wereldtentoonstelling, die uiteindelijk een Berlijnse industrie expositie werd, staat in nauwe samenhang met het opstijgen van de stad Berlijn tot een megastad en industriestadt tegen het einde van de 19de eeuw. Na de tentoonstelling werd de oorspronkelijke toestand van het park weer hersteld. Na de Zweede Wereldoorlog heeft het Sovjet-Russische bestuur deze park gekozen als centraal begraafplaats en gedenkplaats voor meer dan 5.000 sovjet-russische soldaaten.

Ik, de bak en de bocht van Rummelsburg
In het midden van de 19de eeuw had Rummelsburg nog geen 100 inwoners ? tegenwoordig zijn er hier meer dan 2.000 woningen ontstaan. Wij lopen langs de voormalige ?Knabenhäuser? - onderdeel van het voormalige gemeentelijke weeshuis. Het plein van het weeshuis is nog te herkennen aan de omtrek van het Medaillion plein. Naast het weeshuis werd in 1879 het Pruisisch ?Arbeitshaus? (?Werkhuis?) gebouwd. Sinds 1951 gebruikte de DDR deze gebouwen als gevangenis. Na een aantal vruchteloze vluchtpogingen, moest ik in de zomer/herfst 1984 meerdere maanden in het Huis I in voorarrest in de gevangenis Rummelsburg doorbrengen ? samen met vijf andere gevangene in een kleine cel, ooit gedacht voor éen person. Het terrein werd in 2007 opgeknapt en van de cellen werden woningen gemaakt, in het voormalige gevangenis ziekenhuis is een klein hotel ontstaan. In het midden van de gebouwen staat nog de oude watertoren.

 

Centra van de macht in de DDR

De centra van de macht in de DDR lagen in het centrum van Oost-Berlijn. Als een van de weinige gebouwen heeft het Ministerie van Luchtvaart (Reichsluftfahrtministerium) de Tweede Oorlog bijna onbeschadigt doorgestaan. Hier werd de DDR opgericht en hier werden aanvankelijk de meeste ministeries gehuisvest. Door de ombouw van het Oost-Berlijnse centrum tot een socialistische stad zijn nieuwe centra van de macht en iconische gebouwen ontstaan: van de televisie toren, tot platen gebouwen, het gebouw van de Staatsrat, het Palasthotel en het ministerie van buitenlandse zaken. De Reichsbank werd centrale van de partij SED, het Berlijnse slot moest wijken voor de Palast der Republik en de ruÏnes rond om de Marienkirche voor het Marx-Engels-Forum.

Stasimuseum & Stasigevangenis

Het Ministerie van Staatsveiligheid was een van de machtigste in de DDR. Het MfS ot de Stasi zag zichzelf als ?Schild en Swaard van de partij? en verzekerde de macht van de SED. Door middel van spionage, bewaking, vernedering, verfolging van politieke tegenstanders probeerde de Stasi de burgers te intimideren. Hele wijken werden door de Stasi voor dit doel afgezet. In de voormalige centrale van de Stasi tussen Normannenstraße, Magdalenenstraße en Ruschestraße bestaat een museun.

In Hohenschönhausen bevond zich het centrale gevangenis van de Stasi - vandaag een gedenkplaats. De gevangenis was omgeven van een militair verboden gebied, dat op geen plattegrond was aangegeven.

Stalinallee

Ter eere van Josef Stalin werd de Frankfurter Allee in Berlin vergroot tot een boulevard. Nog vandaag zijn de gebouwen in de zo genoemde ?Zuckerbäckerstil? aan de ?eerste socialistische straat? in Duitsland indrukwekkend. Hier stond een meer dan levensgroot monument van Stalin, het bioscoop Kosmos, het Café Moskau en de Mokka-Milch-Eisbar. De NVA marscheerde regelmatig op de breede straat ter aanleiding van de verjaardag van de DDR. Sommige gebouwen werden in haast opgericht. De Deutsche Sporthalle werd al in 1971 weer afgebroken en op eenaantal plaatsen vindt je afbrokkelnde tegels op de achterkant van de monumentale gebouwen. Niettemin is de 1961 naar Karl-Marx genoemde straat een indrukwekkend architektonisch hoogtepunt.